zaterdag 24 november 2012

Gun uzelf kwaliteit.

San Antonio
Jaren geleden was ik in San Antonio. 's Avonds had ik ergens wat gegeten en dat zag er een beetje raar uit.  Alles bedekt met saus die een korstje had van het warm houden. Toen er eindelijk wat geserveerd was nam ik er toch maar wat van.

Terug in het hotel voelde ik me er niet prettig bij. Waarom was ik zo gek geweest om er van te eten? Maar ja, spijt, maar nu te laat.  Gelukkig ging dat niet-prettig voelen over in misselijkheid en al snel zat ik op het toilet met de afvalbak tussen mijn knieën.  Wat was ik blij dat het er uit kwam!

Je bent wat je eet
Sindsdien kijk ik kritisch naar voedsel.  Héél kritisch.  Want je steekt het wél in je mond. En je gezondheid hangt er van af. En, je bent wat je eet.  Dat heeft me geholpen af te vallen en op gewicht te blijven.  Het heeft me ook weer laten genieten van al het moois dat er te koop is.

Marktwerking?
Maar wat kopen wij doorgaans eigenlijk?  Woensdag 21 november 2012 las ik in het Nederlands Dagblad een interview met Iens Boswijk, de oprichtster van Iens.nl. Ze zegt:

"Het [de supermarkten] zijn de grootste smaakverpesters die er bestaan... ze gaan zó slecht om met voedsel.  Het is de motor van ons lijf, maar ze behandelen het als B-product.  Zelfs nog slechter."

Het lijkt er op dat supermarkten (waar de meeste mensen hun dagelijks voedsel kopen) een sterke voorkeur hebben voor zo goedkoop mogelijk met een zo hoog mogelijke marge.  Dat is geen toeval, dat is precies wat we allemaal het allerbeste schijnen te vinden: marktwerking.

Vulmiddelen
Dus stop je zo veel mogelijk goedkoop water, zetmeel, soja, maïsmeel en andere vulstoffen overal in.  De reuk en smaak compenseer je dan weer met geur-, kleur-, en smaakstoffen. En wel zo dat de grootste groep mensen het lekker vindt. (Of denkt te vinden.)

Voorbeeldje? Koop eens wat ham in de supermarkt. Daar zit 30% water in.  En soms zelfs één van de hierboven genoemde vulstoffen.  De beste en duurste supermarktham heet superior premium select etc, en die komt een beetje bij de eenvoudigste ham van de slager in de buurt.

Of een stukje kip.  Daar zit zoveel water in dat het niet eens normaal te braden is. 

Salami met zetmeel en rode koolsap.

En wat dacht u van de salades? Die spannen misschien wel de kroon. Ga zelf maar eens kijken wat er allemaal in zit aan goedkope vulstoffen.

Het is een kunststukje wat men uithaalt om zoveel water te binden in bijvoorbeeld margarine'achtige producten. Meer dan de helft water! Heel knap.

Laten we ons volstoppen?
Voedseltechnologen zijn echt heel slim. Maar wat vinden wij daar eigenlijk van?  Laten wij ons volstoppen met namaak zodat de grote supermarkten en fabrikanten vette bonussen in hun zak kunnen steken? Want laten we wel zijn: het mag dan goedkoop lijken, uiteindelijk krijgt u gewoon minder.  Minder ham, minder kip, minder salade, minder smaak. En in plaats daarvan krijgt u vulstoffen en een afgevlakte allemanssmaak.  

Het kan ook anders. Probeer dit eens:
  1. Houd uw budget gelijk.
  2. Neem wat minder, van betere kwaliteit.
  3. Bekijk de ingrediënten vóór u koopt.
  4. Ga bij voorkeur naar de markt.
  5. Ga bij voorkeur na de lokale poelier, bakker, slager, groenteboer.
  6. Gun zelfstandigen hun omzet, gun uzelf kwaliteit.
  7. Ga proeven, en geniet van wat u eet!

donderdag 15 november 2012

Professor Barabas

In 1988 kreeg ik les in 'computer techniek' van een docent die me deed denken aan professor Barabas. Klein, kaal hoofd, wit baardje.  Op een dag ging hij voor de groep staan, vouwde zijn handen met gestrekte wijsvingers  die hij tegen zijn kin legde.  Er stond overduidelijk iets bijzonders te gebeuren. Iedereen was muisstil.

"Ik ga jullie iets vertellen," zei hij, "over een ontwikkeling in de computerwereld." Het was de tijd waarin we op de eerste PC XT's ons practicum deden, en voor dit specifieke vak nog op een Apple II. "Computers," zo begon hij, "worden steeds sneller." De Apple was nog 8 bit, en de XT was al 16 bit.  "Bovendien zit er steeds meer geheugen in," vervolgde hij. Maar hoewel die ontwikkeling erg positief was bleek er toch een klein probleem: "de software wordt echter evenredig trager, dus we schieten er weinig mee op."

Professor Barabas, ik ben zijn echte naam vergeten, was een profeet!  In 1988 zag hij al wat tot op vandaag de dag een trend zou worden.  Ik zit dit te typen op een Core i7 op 2,6 GHz met 16 GB geheugen.  Naar schatting 2 tot 3 ordes van grootte sneller dan de 6502 uit de Apple II.  Maar werkt deze nieuwe computer nu 100 tot 1000 keer zo snel?

In die tijd (sprak opa; jemig zeg ik dat?) kon je in je spread sheet (Multiplan of Lotus) aanzetten dat je alle cellen direct wilde laten bijwerken als je er één wijzigde.  Dat ging meestal goed, behalve als je serieuze spread sheets kreeg.  Vandaag de dag staat dat altijd aan, en hoef ik het eigenlijk nooit meer uit te zetten.

De tekstverwerker die ik gebruik, een edit-box in een browser, is af en toe wat traag, vooral wanneer mijn blog wat langer dan een paar pagina's. Dat is niet 1000 keer zo snel, maar langzamer, want ik heb op een Apple II nooit last gehad van een keyboard wat mij niet bij kon houden.

En als je een programma start?  Openen van een spread sheet op een Apple II of een PC XT koste echt wel tijd, in die zin dat je er op moest wachten, soms wel tientallen seconden.  Maar wat gebeurt er als ik een spreadsheet attachment van een e-mail open?  Als Google dat voor me doet... zit ik te wachten.  Als ik de file lokaal open... zit ik te wachten.  Je zou verwachten dat zoiets in 0,1 seconde klaar is.

Het verbaast me nu ik er over nadenk dat we 25 jaar geleden konden rekenen en tekstverwerken, en dat we dat nu nog steeds doen zonder dat nu veel sneller is geworden.  Iedereen kent wel de verhalen dat je bij elke Windows release een nieuwe PC moest kopen om nog hetzelfde te kunnen doen.

Hoe komt dat?

Ik kan een paar oorzaken aanwijzen:

1. Er worden steeds meer generieke frameworks gebruikt. Voor één simpele functie kan zomaar een library worden meegenomen die 100'en MB groot is. En alles wordt over-generiek.

2. Programmeurs hebben steeds minder kennis over wat er precies gebeurt in frameworks en (systeem-) libraries.  Dit is ook een klacht van CEO's van grote softwarehuizen.  Er zijn steeds minder programmeurs die nog het overzicht hebben over alle verschillende lagen.

3. We zijn slordig geworden. Een extra function call, een indirectie, een extra vertaalslag, een database meer of minder, en extra check, we merken het allemaal niet meer, zo snel zijn computers geworden. Maar als je het allemaal bij elkaar optelt merk je het wel degelijk.

4. Commerciële belangen laten ons snellere computer kopen (of snellere TV's, telefoons etc).


In 2012 komt er nog een verdieping bij.  Ik lees verhalen over het opschalen van software de daarvoor eerst 10 keer minder efficient wordt.  Dus je heb eerst 10 keer meer computers nodig, voordat je er 11 van kan maken, of 20, of 100.  Maar het werkt dus wel 10 maal minder efficiënt.


Het energieverbruik is nu de belangrijkste kostenpost van data centers. Dat kan alleen maar veranderen als computer, en vooral computerprogramma's efficiënter worden.  En dat kan!  Er valt veel te winnen.  Lees dit verhaal maar eens, over 6 miljoen transacties op één computer: de LMAX architecture.

woensdag 14 november 2012

Benzine of electriciteit?

Vorige week rekende ik voor mezelf uit of een plug-in hybride (plug-in hybrid electrical vehicle, PHEV) zou kosten.  Een onderdeel daaruit hield me nog bezig. De plug-in Prius kost namelijk half zoveel aan energie als een gewone auto. Hoe kan dat?

Waarom is zo'n auto eigenlijk voordeliger in het energieverbruik dan een benzine auto?  

Als je nagaat dat er in een liter benzine ongeveer 10 kWh aan energie zit (de energetische waarde is 9.7 kWh volgens http://nl.wikipedia.org/wiki/Benzine), dan kom je bij de huidige benzineprijs van €1,80 op een prijs van ongeveer 18 cent per kWh.

Een kWh uit mijn stopcontact (een wandcontactdoos hoor ik te zeggen) kost ongeveer 22 cent.

Dus energie in benzine is iets goedkoper dan elektrische energie.

Dan moet het wel haast zitten in het rendement. Dat een verbrandingsmotor een hoop warmte produceert die je via een radiator weer kwijt raakt wist ik wel. Maar hoeveel raak je eigenlijk kwijt?

Hier vond ik een rendement van 25% (http://nl.wikipedia.org/wiki/Rendement_(energie)) en op andere plekken vond ik vergelijkbare getallen, hoewel er ook vaan lagere percentages genoemd worden, tot 15% toe.  Laten we eens uitgaan van 25%.

Van een elektromotor weet ik (als elektrotechnicus) dat het rendement hard naar de 100% gaat. Boven de 90% is in elk geval niets bijzonders. Laten we dus met 90% rekenen.

Dan is er nog de transmissie.  Bij een brandstofmotor heb je een koppeling, versnellingsbak, cardan-koppelingen en differentieel.  Dat levert al snel een verlies op van 10% (rendement is dus 90%).  Bij een Honda Insight zit de elektromotor op dezelfde as als de benzinemotor, dus heb je ook al die overbrengingen.  Bij de Volvo C30 Electric zitten de motoren in de wielen heb heb je dus al die overbrengingen niet. Daar gaat het verlies dus richting 0%.  Laat ik daar ook even mee rekenen.

Er zijn nog veel meer zaken die een rol spelen, zoals het rendement van de accu's, maar als ik het nu eerst een grofweg uitreken, dan weten we of er in deze hoek potentieel genoeg te halen valt om de wellicht de lagere kosten te verklaren.

Benzine: €0,18 / 25% / 90% = €0,80

Elektrisch:  €0,22 / 90% / 100% = €0,24

Hoewel elektrische energie dus duurder is dan energie uit benzine, kan door een beter rendement de totaalkosten dus wel drie maal lager zijn.

Voor het Nederlandse stemvee (wat alleen naar de portemonnaie kijkt) houdt het hier dus op: kopen zo'n plug-in!

Als je dieper kijkt vallen er nog wel wat vragen te stellen:

- wat is het well-to-wheel rendement?  Er zijn bij oliewinning en productie van electriciteits allerlei verliezen, soms forse. De prijs per kWh is misschien wel de marktprijs, maar representeert die wel de echte kosten?

- welke factoren spelen allemaal een rol bij het bereiken van deze rendementen?  Hoeveel rijdt de hybride auto op benzine en hoeveel elektrisch?  Wat is de invloed van het rijgedrag?  Met andere woorden: wat halen we in de praktijk?

Als je hierin wat dieper wilt graven, kijk dan eens op Olino en met name deze draad: http://www.olino.org/articles/2009/01/05/elektrische-auto-goedkoop-duurzaam-en-niet-afhankelijk-van-onzekere-fossiele-energiebronnen.
Na lang aarzelen heb ik de knoop doorgehakt. De activiteiten van mijn grijze cellen zal ik op deze blog plaatsen. Er vind daar zoveel plaats dat er af en toe ook wel wat tussen zou kunnen zitten wat de moeite waarde is om te delen.  En er zal ook regelmatig e.e.a. tussen zitten wat maar een paar mensen op deze aardbol interesseert; en of die dit dan kunnen vinden?  Daar maak ik me maar geen zorgen over.  Het is dan op z'n minst een uitlaadklep geweest.