zondag 27 september 2015

Een slimme fundering

Saai?

Hoewel een fundering eigenlijk nogal saai is bleek dat er toch nog wel wat uitdagingen in zitten. Om een goede isolatie en draagkracht te krijgen hadden we voor schuimbeton gekozen. Wij wilden net iets meer dan een standaard product maar de aannemer die dat uitvoerde dacht echter niet echt mee. Zodoende hebben de hoofdaannemer, architect en ik iets moeten bedenken. Toen bleek het toch interessant te zijn!

De Uitdaging

Een uitdaging bij een de fundering is om een goede isolatie te krijgen naar de grond, maar ook naar de zijkanten.  Bij de zijkant is dat lastig omdat je daar voldoende sterkte voor de muren moet hebben. Daarnaast is het onder de grond zo'n 10º maar aan de zijkanten kan het vriezen. En dan zijn er ook nog de eisen van de constructeur waar het aan moet voldoen.

Warmtestromen

Ik heb me verdiept in HEAT2 en daarmee allerlei (tientallen) leuke plaatjes gemaakt.
Hier zie je warmtestromen en isothermen. Ook heb ik nog veel warmtestroomdichtheidsplaatjes gemaakt, maar die laat ik even voor wat ze zijn. Dit is wat ik er van geleerd heb.

Bedrieglijk

De isothermen worden vaak getoond bij allerlei isolatieproducten, maar ze zijn erg bedrieglijk. Als alles 10 maal zo slecht zou isoleren blijft het plaatje namelijk precies gelijk. Alleen de warmtestromen worden hoger. Je kunt alleen zien wat de relatieve isolatie is. In dit figuur zie je bijvoorbeeld dat het verloop van de temperatuur in de (massieve kalkhennep) muur heel geleidelijk is: de lijnen liggen op regelmatige afstand van elkaar. Bij de fundering zie je dat sommige lijnen heel dicht bij elkaar liggen: daar is relatief veel isolatie.  Waar de lijnen verder uiteen liggen is relatief weinig isolatie.

Hoogtekaart

Het lijkt eigenlijk veel op hoogtelijnen op een landkaart. Hoe dichter bijeen, hoe steiler de helling. Maar dat zegt nog niets over de hoeveelheid water die over die helling zal stromen. Hooguit hoe snel.

Stroming

De pijltjes zijn eigenlijk interessanter: ze geven aan hoeveel warmte er stroomt. Je kunt bijvoorbeeld zien dat er vanuit de vloer dichtbij de muur warmte stroomt richting de fundering.  Dat wil je zo min mogelijk.  Wat leerzaam is zijn de pijltjes van onderuit de voet van de fundering naar links omhoog. Je ziet dat hier warmte wegstroomt naar buiten, maar voor een groot deel is dat de warmte die van de grond komt. Die is namelijk altijd zo'n 10º, en als het boven de grond -10º dan stroomt de warmte dus vanuit de grond naar boven.  Dit is ook te zien helemaal aan de linkerkant van het plaatje.

Slim gebruik van warmte

Het slimme aan onze fundering is dat we het zo hebben gemaakt dat er zeer weinig warmte verloren gaat, maar ook dat die heel slim is verdeeld waardoor het dauwpunt gunstig komt te liggen. Je kunt namelijk nooit 100% isoleren maar dat kleine beetje wat nog weglekt kan je dus wel weer slim gebruiken.  Zo zitten we warm en droog.

vrijdag 4 september 2015

Het Hennephuis is een Woon-huis

Wat voor huis wordt het?

Dat vragen mensen regelmatig. Op de site van de Duurzame Huizen Route kan ik kiezen:

  • Energiezuinige woning
  • Zeer energiezuinige woning 
  • Nulenergiewoning
  • Plusenergiewoning
  • Passiefhuis
  • Ecowoning
  • Gebouw met eco-componenten
  • Houtskeletbouw
  • Strobalenbouw
  • Aardehuis

Hennephuis staat er niet bij, maar wat ik écht mis is: Woon-huis.

Architectuur volgens Christopher Alexander.

Ons eerste doel is steeds geweest om een huis te bouwen waarin je zo fijn mogelijk kunt wonen. De architect Christopher Alexander heeft onderzoek gedaan naar terugkerende situaties in steden, straten en huizen die mensen een prettig gevoel geven. Daar kwamen 253 patronen uit die hij heeft opgeschreven in een heel leesbaar boek: A Pattern Language, Towns Buildings Construction - Alexander, Ishikawa, Silverstein - New York Oxford University Press 1977. (Ook in het Nederlands vertaald in 1995).

Een paar voorbeelden van patronen

Waar moet je dan zoal aan denken? Hier volgen een paar korte voorbeelden.

Positive outdoor space zegt iets over de vorm van de buitenruimtes zodat ze prettig zijn. In het kort: vermijd L-vormen en zorg dat je vanaf elk punt langs de rand de rest van de rand kunt zien.

Indoor sunlight beschrijft waar je rekening mee moet houden om direct zonlicht toe te laten. Van zonlicht worden mensen blij (wij zeker!) en het zorgen voor directe straling hier en daar maakt dat het huis opleeft.

A room of one's own is belangrijk om iedere bewoner een eigen plekje te geven, al is het nog zo klein. Het hoort bij mensen om een stukje te hebben waarvan ze hunnen zeggen dat het van hen is.

Opening to the street zegt dat je contact moet kunnen houden met de sociale omgeving om je heen en dat je tegelijkertijd ook je moet kunnen terug trekken. Het keukenraam op de straat dus, en de woonkamer naar achteren.

Car connection gaat in op het feit dat vrijwel iedereen met de auto overal naar toegaat, maar dat met de auto thuis komen vaak slecht geregeld is: de parkeerplaats ligt niet gunstig bij de voordeur en de achterdeur wordt gebruikt.  Dat verstoort de "intimicy gradient" (verloop van publieke naar privé ruimte) en de "entrance transition" (de innerlijke overgang die je ondergaat als je naar binnen stapt: van rumoer naar rust).

Window Seats

De "vensterbank" wil ik er graag uit lichten want hier hebben we echt ons best op gedaan. Als je het wel eens ergens gezien hebt weet je het: je moet er zitten. Het licht, de beslotenheid, de zon, het uitzicht en de verbinding met zowel binnen als buiten, het trekt mensen aan.  We hebben de ramen laag gemaakt, ongeveer 40 cm, de muren dik en de ramen ver naar buiten zodat er ruimte ontstaat om te zitten. Het is prachtig zoals Alexander dit patroon beschrijft, en we hopen dat het lukt!

Eenvoudig maar wel doordacht

Het Hennephuis is een huis zo eenvoudig als een kind het zou tekenen. Geen prijzen-architectuur, geen grandeur of protserigheid naar bezoekers maar wel zorgvuldig ingedeeld met aandacht voor het welzijn van de bewoners. Kom ook dat maar eens bekijken op 7 of 14 november.